Over autisme, of beter gezegd: autisme spectrumstoornissen (ASS), valt veel te zeggen. Voor een beter begrip van de artikelen op deze site is het goed om iets te weten over ASS. Ik zal proberen om het kort te houden.
Voordat ik in het algemeen iets over ASS vertel, wil ik eerst dit gezegd hebben. Net als ieder mens, is ook iedere persoon met autisme uniek. Daarom spreekt men ook over autisme spectrumstoornissen: het is een breed spectrum van milde tot zeer ernstige klachten en beperkingen. Zeker niet alles wat hieronder staat, zal voor elke autist gelden!
Sociale communicatie
Kenmerkend voor mensen met autisme, of autisten, is dat zij moeite hebben met sociale omgang en communicatie. Contact maken, zeker het zelf initiatief nemen tot contact, is vaak lastig. Net als het praten over gevoelens. Gun mensen de tijd en ruimte die ze nodig hebben om de woorden te vinden.
Daarnaast is het interpreteren van non-verbaal taalgebruik lastiger. Net als figuurlijke taal en ironie. Taal wordt vaak letterlijk opgevat, wat nogal eens tot misverstanden kan leiden.
Veranderingen
Een ander overkoepelend kenmerk is de moeite met verandering. Dit gaat bijvoorbeeld om veranderingen in tijd: afspraken die niet doorgaan of onverwacht verzet worden. Maar ook een verandering van omgeving (bijvoorbeeld een aanpassing van de kerkzaal) vraagt om aanpassingsvermogen.
Wat hiermee samenhangt is de angst voor iets nieuws en dus onbekends: een onbekende omgeving, onbekende mensen, een onbekende situatie, etc. Het is onvoorspelbaar en dat vraagt van autisten veel energie en kan ook aanleiding zijn om af te haken.
Houd hier rekening mee door veranderingen ruim op tijd aan te geven en uit te leggen. Wees betrouwbaar in afspraken. Als je iets belooft, kom die belofte dan na. En toon begrip als mensen moeite hebben met een verandering.
Prikkels
Een laatste kenmerk dat ik wil noemen is de overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zoals geluid, geuren en aanraking. Prikkels komen vaak ongefilterd binnen, dempen of negeren lukt niet. Als iemand overbelast of moe is, is de overprikkeling nog heftiger aanwezig en is het nodig om te ‘ontprikkelen’. Geef iemand op zo’n moment de ruimte om zich terug te trekken.
Geluiden zijn voor mensen met ASS het meest belastend, hierdoor is bijvoorbeeld het voeren van een gesprek in een ruimte met meerdere mensen (die ook gesprekken voeren) heel vermoeiend. Het focussen op één geluid kost veel moeite.
Mensen met ASS krijgen nog wel eens het verwijt dat ze niet genoeg hun best doen, bijvoorbeeld in de communicatie of bij het omgaan met veranderingen. Hierdoor gaan ze vaak nog harder werken om het goed te doen. Dit speelt nog meer een rol bij meisjes en vrouwen met autisme. Van meisjes wordt al jong wat meer sociaal gedrag verwacht dan van jongens, waardoor zij leren zich aan te passen. Dit aanpassen kost veel energie waardoor sociale situaties vaak weinig plezier opleveren.
Het is goed te beseffen dat het niet gaat om onwil, maar onvermogen.
Voordat het hier alleen maar gaat over de beperkingen die autisten ondervinden, ze hebben zeker ook sterke kanten. Door de gerichtheid op details zijn mensen met ASS doorgaans nauwkeurig, geordend en analytisch sterk. Daarnaast zijn ze meestal betrouwbaar en eerlijk: je kunt dus ook een antwoord krijgen dat je liever niet hoort…
Al zal ook dit dus per persoon verschillen.